|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
منوی اصلی
![]() |
ممنوعيت اسراف در غذاوارتباط آن بابیماری
زندگی سالم درپناه قرآن وعترت ممنوعيت اسراف در غذا اسراف به معناى تجاوز از حدّ هر چيزى است « مفردات راغب، ماده سرف.» و اين مطلب در تغذيه به معناى پرخورى مىآيد، كه مورد نكوهش قرآن قرار گرفته است. خدا وند متعال در قرآن مىفرمايد:
كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ « اعراف/ 31.» «بخوريد و بياشاميد و اسراف نكنيد كه خداوند مسرفان را دوست ندارد.» نزول: كلمه اسراف كلمه بسيار جامعى است كه هر گونه زيادهروى در كميّت و كيفيت و بيهودهگرائى و اتلاف و مانند آن را شامل مىشود. اين روش قرآن است كه به هنگام تشويق به استفاده كردن از مواهب آفرينش فورا جلوى سوء استفاده را گرفته و به اعتدال توصيه مىكند. « تفسير نمونه، ج 6، ص 147.» برخى از مفسران مىنويسند: در اينجا چهار عنوان داريم: الف: تقتير (اينكه كسى در مصرف چيزهايى كه لازمه زندگى است كوتاهى كند كه اين امر مبغوض است.) ب: تبذير (اينكه كسى اموال را در مصارف غير عقلائى و غير مشروع صرف كند كه حرام است.) پ: قصد و اقتصاد (ميانهروى كه صرف اموال در مصارف مشروع عقلائى است كه ممدوح است.) ت: اسراف؛ زيادهروى در مصرف است كه در مقابل آن سه عنوان بالا است و مذموم مىباشد. بلكه اسراف از گناهان كبيره شمرده شده است و آياتى در مذمت آن نازل شده است از جمله همين آيه: إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ زيرا عدم حب الهى دال بر مبغوضيت است بخصوص در اين مقام كه بمنزله علت تحريم است. «مفردات راغب، ماده سرف» در تفسير مجمع البيان نيز عدم محبت الهى را به معناى مبغوضيت گرفتهاند. «ر. ك: مجمع البيان، ج 2، ص 412» برخى از صاحبنظران هم آن را در شمار گناهان كبيره آورده و توضيح دادهاند. «شهيد سيد عبد الحسين دستغيب، گناهان كبيره، ج 2، ص 75 به بعد.5» تبيين موضوع: نيازهاى طبيعى بدن انسان به عناصر اصلى غذائى (مواد قندى، چربىها، پروتئينها، ويتامينها و مواد معدنى) با توجه به سن، جنس، نوع فعاليت و حالت غريزى براى افراد مختلف، متفاوت است. اگر تغذيه از حالت اعتدال خارج شود براى انسان ضرر دارد. يعنى «زياد خوردن و كم خوردن هر دو مضر است و اعتدال مطلوب است.» «اسلام پزشك بىدارو، ص 307» اسراف مصاديق گوناگونى دارد. برخى پزشكان گونههاى اسراف را اينچنين نوشتهاند: 1. زياد خوردن و آشاميدن (خوردن بيش از حد نياز بدن) 2. فرو دادن سريع غذا بدون جويدن كامل. 3. زيادهروى در خوردن يك نوع غذا.که امروزه متاسفانه برنج بیشتر خورده می شود . 4. زيادهروى در برآوردن تمام خواستههاى نفس.وهر آن چیزی که عادتهای غذای بد شده است . 5. تجاوز از خوراكىهاى حلال و روى آوردن به خوراكىها و نوشيدنىهاى حرام. «طب در قرآن، ص 137.» البته اسراف در بقيه امور زندگى (مثل بخشش، مجازات و ...) نيز مىتواند جريان يابد ولى موضوع بحث ما در اينجا اسراف در تغذيه است. گاهى اسراف در غذا در مصاديق ديگرى، مثل ضايع كردن و از بين بردن بدون دليل غذا يا مصرف ناقص و اتلاف بقيه آن نيز استعمال مىشود. تذكر 1: اسراف به حسب افراد و اشخاص و زمانها متفاوت است و مصاديق مختلفى مىيابد و گاهى چيزى كه براى يك نفر و در يك شرايط اسراف است براى ديگرى نيست. تذكر 2: نامطلوب بودن اسراف را همه بصورت فطرى و عقلائى متوجه مىشوند پس احكام شريعت در اين مورد ممكن است ارشادى باشد. احكام: 1. در حال سيرى غذا خوردن مكروه است.برای اینکه تمام بیماری ها از اینجا نشات می گیرد . 2. پرخورى مكروه است.تمام چاقی ها وسکته ها رادرپی دارد. 3. زياد آب آشاميدن مكروه است. «ر. ك: گناهان كبيره، ج 2، ص 85- 87.» 4. سه نوع اسراف هميشه حرام است: اوّل: ضايع كردن مال و بىفايده كردن آن. دوّم: صرف مال در آنچه كه به بدن ضرر مىرساند. سوّم: صرف كردن مال در مصارفى كه شرعا حرام است. «ر. ك: امام خمينى( ره)، تحرير الوسيله و رسالههاى عمليه مراجع تقليد، مبحث احكام خوردنىها و آشاميدنىها» حكمتها و اسرار علمى: اعتدال در هر امرى مطلوب است و اعتدال در تغذيه از اهميت ويژهاى برخوردار است. قرآن به قاعده كلى منع اسراف در خوردن و آشاميدن اشاره مىكند كه امروزه در طب پيشگيرى جايگاه ويژهاى دارد. غذا وسيلهاى براى تأمين احتياجات بدن انسان است كه بدون آن سلامت انسان تأمين نمىشود. اما اگر در مصرف همين غذا اسراف شود يعنى كسى اقدام به پرخورى كند سلامت او به خطر مىافتد و اين عوارض و بيمارىها را در پى دارد. برخى صاحبنظران ضررهاى پرخورى را اينگونه مىنويسند: 1. سوء هاضمه و گشاد شدن معده كه بزرگ شدن شكم را در پى خواهد داشت. 2. بزرگ شدن بيش از حد معده كه يك عارضه خطرناك است و اگر بموقع درمان نشود منجر به مرگ مىشود. 3. پيچ خوردن معده در اثر پرخورى بيش از حد كه خطرناك است. 4. حمله خناق سينه يا سوزش قلب، چرا كه غذاى بيش از حد نياز بمثابه بار سنگينى است كه بر دوش قلب گذاشته مىشود و كاملا تأثيرى همانند خستگى مفرط قلب بر اثر فعاليت زياد بدنى دارد. 5. پرخورى باعث عبور برخى ميكروبها و ويروسهاى بيمارىزا از معده و نفوذ به ساير اجزاء و در نتيجه ابتلاى شخص به بيمارىهايى از قبيل وباء، تيفوئيد و ... مىگردد زيرا به علت كثرت غذا، تمام آن در معرض تركيب شدن با اسيدهاى معده قرار نمىگيرد و درست هضم نمىگردد و معمولا مسئوليت نابودى اين ميكروبها و ويروسها به عهده ترشحات اسيدى معده مىباشد. 6. احتمال پاره شدن معده در اثر ضربه يا فشار ناگهانى زياد مىشود. 7. چاقى كه خود يك بيمارى خطرناك است و در اثر پرخورى و اسراف در خوردن يك نوع غذا بويژه مصرف بيش از حد چربى و شيرينى عارض مىگردد . 8. پوسيدگى دندان كه در اثر اسراف در مصرف مواد قندى مصنوعى و شيرينى است. 9. تصلب شرائين (sisorelcsorehtA) كه بيشتر در مورد افرادى پيدا مىشود كه مواد چربى زياد مصرف مىكنند و خون آنان غليظ مىشود. 10. نقرس (tuoG) يك بيمارى مفصلى و توأم با حملات دردناك است كه بيشتر افرادى بدان مبتلا مىگردند كه غذاى اصلى آنان را مواد گوشتى تشكيل مىدهد (اسراف در خوردن يك نوع غذا يعنى گوشت) 11. سنگ كليه، افرادى كه بيشتر غذاى آنان را مواد گوشتى، شير و پنير تشكيل مىدهد بيش از ديگران در معرض ابتلاء به سنگ كليه مىباشند (اسراف در خوردن يك نوع غذا) 12. پرخورى، آثار روحى و روانى نيز دارد مثل: سستى اراده و كودنى و ميل مفرط به خواب كه در نهايت موجب تنبلى فرد مىشود و نيز باعث افزايش شهوت جنسى مىشود كه كم كم انسان را به يك حيوان تبديل مىكند. 13. پرخورى همراه با حرص و ولع (شره) غالبا ريشه روانى ناشى از محروميت دارد. و ممكن است بدليل افسردگى يا به علت لذت بردن از يك كار و يا تقليد از ديگران باشد. و گاهى ممكن است اين عمل بصورت يك عمل غريزى مثل و يار در دوران باردارى باشد. « طب در قرآن، ص 137- 140» 14. افراط در گوشت خوردن موجب اين امور مىشود: مرض قند- آپانديسيت- ورم روده- سرطان مهلك- فراهم آوردن مقدمات سكته- تصلب شرائين- زياد شدن كلسترول خون كه موجب پيرى زودرس مىشود- نقرس. «ر. ك: دكتر غياث الدين جزايرى، اسرار خوراكىها، ص 24- 65 و نيز فلسفه احكام، ص 318.» برخى مفسران مىنويسند: «يك دستور مهم بهداشتى جمله كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا است كه در آيه آمده است گرچه بسيار ساده به نظر مىرسد اما امروز ثابت شده است كه يكى از مهمترين دستورات بهداشتى همين است، زيرا تحقيقات دانشمندان به اين نتيجه رسيده كه سر چشمه بسيارى از بيماريها: غذاهاى اضافى است كه به صورت جذب نشده در بدن انسان باقى مىماند.» (و سپس فوايد پزشكى اعتدال و ضررهاى پرخورى را برمىشمارند.) «ر. ك: تفسير نمونه، ج 6، ص 152» دكتر سيد الجميلى با ذكر آيه كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا (اعراف/ 31) ادعا مىكند كه اين آيه قرآن نوعى درمان سرطان را در پى دارد. ايشان مىنويسد: مصرف 35 سيگار در روز و بيشتر از آن موجب سرطان ريه مىشود، در حالى كه قرآن از اسراف نهى كرده است. «دكتر السيد الجميلى، الاعجاز الطبى فى القرآن، ص 146» دكتر صادق عبد الرضا على نيز پس از ذكر آيه فوق (اعراف/ 31) به بررسى بيمارىهايى كه در اثر اسراف پديد مىآيد مىپردازد و آنگاه عوامل چاقى را بررسى مىكند و روايات متعددى نيز در اين موارد مىآورد « دكتر عبد الرضا على، القرآن و الطب الحديث، ص 110 تا ص 115.» و يكى از آثار اسراف را سستى در عبادت مىشمارد. « دكتر عبد الرضا على، القرآن و الطب الحديث، ص 110 تا ص 115.» عبد الرزاق نوفل نيز با طرح آيه 31 سوره اعراف مىگويد اين آيه خلاصه علم طب اولين و آخرين است. سپس آيات ديگر اسراف را مىآورد و آنگاه نهى از اسراف را اعم از خوردن و آشاميدن معرفى مىكند. و سخنانى از پزشكان و صاحبنظران در مورد نكوهش اسراف مىآورد. «عبد الرزاق نوفل، القرآن و العلم الحديث، ص 67 تا ص 72» بررسى: 1. ارائه يك قاعده كلى در تغذيه (خوردن و آشاميدن معتدل و اسراف نكردن) يكى از مطالب عالى قرآن كريم است كه نقش بسزايى در سلامتى انسان دارد و مىتواند يكى از معجزات علمى قرآن محسوب شود چرا كه اين آيه در شرايطى نازل شد كه هر انسانى علاقه به غذاى زيادتر داشت و اطلاع كاملى از عوارض سوء پرخورى نداشتند و اين امور با پيشرفت علوم پزشكى ظاهر گشت. مگر آنكه گفته شود كه انسانها از اعصار گذشته به مسأله اعتدال در تغذيه پى برده بودند و اين چيزى نبوده كه بر پزشكان مخفى باشد پس اين حكم به نوعى ارشادى است و لذا نمىتواند اعجاز علمى قرآن محسوب شود. 2. ضررهاى بهداشتى و پزشكى جزئى از فلسفه و حكمت اين حكم الهى است اما نمىتواند علت منحصر اين حكم باشد چرا كه ممكن است ضررهاى ديگرى (مثل آثار زيانبار روحى و معنوى) نيز در تشريع اين حكم دخالت داشته است. 3. برخى از آثارى كه از لحاظ پزشكى نام برده شد (مثل سنگ كليه و ...) علت منحصر آنها اسراف نيست بلكه يكى از علل اين بيمارىها اسراف در تغذيه است، پس استناد همه اين بيماريها به اسراف مبالغهآميز است. همانطور كه برخى از نويسندگان صاحبنظر به اين مطلب اشاره كردهاند. « فلسفه احكام، ص 318» جلیل بابایی 1/1/1391 ![]() |
آب و هوا
وضعیت آب و هوای تهران
اوقات شرعی
اوقات شرعی به وقت تهران
آمار وب سایت
تقویم و تاریخ
پنجشنبه ، ۲۹ اردیبهشت ۱٤۰۱ Thursday , 19 May 2022 الخميس ، ۱۸ شوّال ۱٤٤۳
![]() |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||